Gigi jongang atau overjet ialah keadaan di mana gigi atas menonjol keluar lebih jauh daripada gigi bawah. Masalah ini bukan sekadar kosmetik — ia boleh menjejaskan kesihatan gigi, cara mengunyah, dan keyakinan diri.
Ianya lazim berlaku dalam kalangan kanak-kanak dan remaja, tetapi orang dewasa juga tidak terkecuali. Dengan rawatan moden seperti braces, Invisalign, dan Myobrace, masalah ini boleh diperbetulkan dengan lebih mudah dan selesa.
Apa Itu Gigi Jongang?
Gigi jongang ialah sejenis maloklusi (penjajaran gigi yang tidak normal). Ia berlaku apabila rahang atas lebih panjang atau rahang bawah lebih pendek, menyebabkan gigi hadapan atas kelihatan menonjol keluar.
Biasanya, jika jarak antara gigi atas dan bawah melebihi 2–4 milimeter, ia dianggap sebagai gigi jongang.
Selain menjejaskan penampilan, keadaan ini boleh menyebabkan masalah seperti:
Kesukaran menggigit atau mengunyah
Masalah pertuturan
Risiko gigi cedera
Masalah tidur atau pernafasan
Hilang keyakinan diri
Punca Gigi Jongang
Terdapat pelbagai faktor yang menyebabkan gigi jongang. Antaranya ialah:
1. Faktor Genetik
Ciri fizikal seperti rahang atas panjang atau rahang bawah pendek boleh diwarisi daripada ibu bapa. Jika salah seorang mempunyai gigi jongang, risiko anak untuk mengalaminya juga meningkat.
2. Faktor Tisu Lembut
Gigi jongang boleh berlaku apabila bibir bawah menolak gigi atas ke hadapan. Selain itu, tabiat menjelir lidah (tongue thrusting) juga boleh menolak gigi atas dan menyebabkan gigi menonjol.
3. Tabiat Buruk
Beberapa tabiat semasa kecil boleh menyebabkan gigi jongang, seperti:
Menghisap ibu jari selepas umur 3 tahun
Bernafas melalui mulut
Menggunakan puting kosong atau cawan sippy terlalu lama
Mengisar gigi (bruxism) kerana stres atau gangguan tidur
4. Kesesakan Gigi
Apabila ruang di rahang tidak mencukupi, gigi akan tumbuh bertindih dan menolak gigi hadapan keluar.
5. Tumor atau Cyst
Dalam kes yang jarang berlaku, ketumbuhan dalam rahang atau gusi boleh menolak gigi ke hadapan dan mengubah bentuk muka.
Diagnosis Gigi Jongang
Untuk mengenal pasti tahap gigi jongang, doktor gigi akan menjalankan beberapa pemeriksaan seperti:
Pemeriksaan fizikal – menilai susunan gigi dan gigitan.
X-ray pergigian – melihat struktur rahang dan kedudukan gigi.
Acuan 3D mulut – memberi gambaran terperinci tentang penjajaran gigi dan rahang sebelum menentukan pelan rawatan.
Risiko Kesihatan Jika Tidak Dirawat
Jika dibiarkan tanpa rawatan, gigi jongang boleh membawa kepada:
1. Masalah Pernafasan
Gigi dan rahang yang tidak sejajar boleh menyempitkan saluran pernafasan, menyebabkan masalah seperti sleep apnea.
2. Kesukaran Mengunyah dan Menggigit
Rahang yang tidak selaras menyukarkan pergerakan mulut dan boleh menyebabkan sakit rahang (TMD) serta gangguan pencernaan.
3. Masalah Pertuturan
Posisi gigi dan lidah yang tidak betul boleh menyebabkan sukar menyebut bunyi seperti “s” dan “t”.
4. Kecederaan Gigi dan Gusi
Kanak-kanak dengan gigi jongang lebih mudah mengalami kecederaan gigi semasa bermain kerana gigi hadapan terlalu terdedah.
5. Kurang Keyakinan Diri
Penampilan gigi yang tidak seimbang boleh menjejaskan senyuman dan keyakinan, terutama dalam kalangan remaja dan dewasa muda.
Rawatan Gigi Jongang
Rawatan gigi jongang bergantung kepada umur, tahap keparahan, dan struktur rahang. Berikut ialah pilihan rawatan yang disyorkan oleh pakar ortodontik:
1. Pendakap Gigi (Braces)
Rawatan paling popular untuk membetulkan penjajaran gigi. Braces berfungsi menolak gigi ke posisi ideal secara berperingkat.
2. Invisalign / Clear Aligners
Alternatif moden kepada braces tradisional. Diperbuat daripada bahan lutsinar, mudah ditanggalkan dan hampir tidak kelihatan — sesuai untuk kes ringan hingga sederhana.
3. Myobrace
Digunakan untuk kanak-kanak bagi membetulkan tabiat oral seperti menjelir lidah atau bernafas melalui mulut. Membantu membentuk rahang dan posisi gigi secara semula jadi.
4. Pengembang Palatal (Palatal Expander)
Meluaskan rahang atas yang sempit bagi membetulkan posisi gigi dan rahang.
5. Pendakap Kepala (Headgear)
Digunakan pada kanak-kanak untuk mengawal pertumbuhan rahang atas yang berlebihan.
6. Cabutan Gigi
Dilakukan jika berlaku kesesakan gigi untuk memberi ruang sebelum pemasangan braces.
7. Pembedahan Ortognatik (Pembedahan Rahang)
Untuk kes serius pada orang dewasa di mana rahang tidak sejajar. Pembedahan ini sering digabungkan dengan rawatan ortodontik.
Bolehkah Gigi Jongang Dibetulkan Tanpa Braces?
Ya, bagi kes ringan, rawatan seperti Invisalign, Myobrace, atau pembedahan ortognatik boleh menjadi alternatif. Namun, hanya doktor gigi bertauliah boleh menentukan rawatan paling sesuai berdasarkan X-ray dan pemeriksaan klinikal anda.
Faedah Rawatan
Melalui rawatan yang betul, anda boleh menikmati pelbagai manfaat:
Gigi dan rahang lebih selaras- Mengurangkan risiko sakit kepala dan rahang
- Penampilan muka lebih seimbang
- Pertuturan lebih jelas
- Peningkatan keyakinan diri
- Mengurangkan risiko kehilangan gigi dan kecederaan oral
Tips Pencegahan Gigi Jongang
Langkah pencegahan amat penting, terutamanya untuk kanak-kanak.
1. Ubahsuai Tabiat Anak
Elakkan tabiat seperti menghisap jari, menjelir lidah, atau penggunaan puting terlalu lama. Galakkan anak berhenti dengan pujian dan ganjaran kecil.
2. Elak Penggunaan Cawan Sippy
Cawan sippy boleh menyebabkan tekanan pada gigi hadapan. Pilih cawan 360° yang mengajar anak minum seperti orang dewasa.
3. Jaga Kebersihan Mulut
Amalkan rutin penjagaan gigi yang baik:
Berus gigi dua kali sehari dengan ubat gigi berfluorida
Guna flos gigi
Elak makanan manis dan bergas
Tukar berus gigi setiap 3–4 bulan
4. Pemeriksaan Pergigian Berkala
Jumpa doktor gigi setiap 6 bulan sekali untuk pemeriksaan. Masalah gigi jongang boleh dikesan lebih awal dan dirawat sebelum menjadi parah.
Kesimpulan
Gigi jongang bukan sekadar isu kosmetik — ia boleh menjejaskan kesihatan dan fungsi mulut jika tidak dirawat. Rawatan awal oleh doktor gigi boleh mencegah komplikasi dan memberikan senyuman yang sihat serta seimbang.
Jika anda atau anak anda menunjukkan tanda-tanda gigi anda telah jongang, dapatkan konsultasi di klinik pergigian bertauliah untuk pelan rawatan yang sesuai dengan keperluan anda.
Soalan Lazim (FAQ)
1. Adakah gigi jongang berbahaya?
Ya. Ia boleh menyebabkan masalah pernafasan, pertuturan, dan kesukaran menggigit jika tidak dirawat.
2. Berapa lama masa untuk rawatan braces membetulkan gigi jongang?
Kebiasaannya antara 18 bulan hingga 2 tahun, bergantung pada tahap keparahan.
3. Bolehkah orang dewasa pakai braces?
Boleh. Tiada had umur untuk rawatan ortodontik selagi gigi dan gusi sihat.
4. Adakah Invisalign berkesan untuk gigi jongang?
Ya, bagi kes ringan hingga sederhana. Untuk kes yang teruk, braces atau pembedahan mungkin diperlukan.
5. Bolehkah gigi jongang pulih tanpa rawatan?
Tidak sepenuhnya. Senaman rahang boleh bantu sedikit, tetapi rawatan profesional tetap diperlukan untuk hasil kekal.