Kancing gigi, atau tetanus, ialah penyakit berbahaya yang berpunca daripada jangkitan bakteria Clostridium tetani. Bakteria ini menghasilkan toksin yang menyerang sistem saraf dan menyebabkan otot menguncup secara tidak terkawal, termasuk otot rahang. Keadaan ini boleh menyukarkan pesakit membuka mulut, lalu memberi nama “kancing gigi.” Jika tidak dirawat segera, tetanus boleh mengancam nyawa.
Apa Itu Kancing Gigi?
Kancing gigi ialah gangguan sistem saraf akibat toksin bakteria Clostridium tetani. Otot pesakit akan menjadi kaku dan mengalami kekejangan yang menyakitkan. Dalam kes yang teruk, ia boleh menjejaskan otot pernafasan sehingga menyebabkan kegagalan pernafasan. Walaupun jarang berlaku di negara maju kerana vaksinasi, tetanus masih wujud di kawasan dengan akses kesihatan terhad.
Punca Kancing Gigi
Punca utama ialah jangkitan bakteria Clostridium tetani yang biasanya terdapat di tanah, habuk, atau najis haiwan. Bakteria ini masuk ke dalam badan melalui:
Luka tusukan atau tercemar.
Luka terbakar atau luka dalam.
Gigitan haiwan.
Luka kelahiran yang tidak steril (tetanus neonatal).
Individu yang tidak menerima vaksin tetanus lengkap lebih berisiko tinggi mendapat jangkitan ini.
Bagaimana Kancing Gigi Didiagnosis?
Tidak ada ujian makmal khusus untuk mengesahkan tetanus. Diagnosis biasanya dibuat berdasarkan pemeriksaan klinikal, iaitu:
Sejarah vaksinasi pesakit.
Kehadiran luka berisiko.
Gejala khas seperti kekakuan otot rahang dan badan.
Doktor juga akan melakukan pemeriksaan fizikal untuk menilai tahap kekejangan dan komplikasi yang mungkin timbul.
Simptom & Gejala Kancing Gigi
Antara tanda-tanda utama termasuk:
Kekakuan otot rahang (kesukaran membuka mulut).
Kekejangan otot badan yang berterusan dan menyakitkan.
Kekejangan teruk sehingga boleh menyebabkan otot koyak atau tulang patah.
Demam, berpeluh berlebihan, tekanan darah tinggi, dan degupan jantung tidak normal.
Kesukaran bernafas akibat kekejangan otot pernafasan.
Siapa Yang Paling Berisiko?
Golongan yang berisiko termasuk:
Individu tidak divaksinasi atau tidak lengkap dos.
Pekerja ladang atau mereka yang sering terdedah kepada luka tercemar.
Bayi yang lahir dalam keadaan tidak steril (tetanus neonatal).
Komplikasi Kancing Gigi
Tanpa rawatan segera, tetanus boleh menyebabkan:
Kegagalan pernafasan.
Radang paru-paru aspirasi.
Patah tulang akibat kekejangan kuat.
Masalah jantung seperti aritmia.
Kematian dalam beberapa hari jika toksin tidak dikawal.
Rawatan Kancing Gigi
Pesakit kancing gigi biasanya perlu dirawat di hospital dengan penjagaan rapi. Rawatan melibatkan:
Antitoksin tetanus – meneutralkan toksin sebelum menyerang saraf.
Antibiotik (contohnya metronidazole) – membunuh bakteria penyebab.
Ubat penenang dan relaksan otot – mengurangkan kekejangan.
Bantuan pernafasan – jika otot pernafasan terjejas.
Pembersihan luka – untuk menghalang penyebaran bakteria.
Vaksin Sebagai Perlindungan Daripada Kancing Gigi
Vaksin kancing gigi merupakan kaedah paling berkesan untuk mencegah jangkitan bakteria Clostridium tetani yang menyebabkan penyakit ini. Vaksin ini tidak merawat kancing gigi, tetapi ia membantu sistem imun badan menghasilkan antibodi yang boleh melawan toksin sebelum ia menyerang sistem saraf. Oleh itu, vaksin sangat penting kerana kancing gigi boleh membawa kepada komplikasi serius seperti kesukaran bernafas atau kematian.
Terdapat beberapa jenis vaksin yang digunakan untuk mencegah kancing gigi, antaranya ialah DTaP (untuk bayi dan kanak-kanak), Tdap (untuk remaja dan dewasa), serta Td (dos penggalak untuk dewasa). Vaksin ini biasanya diberikan dalam siri lengkap sejak bayi, dengan dos penggalak setiap 10 tahun bagi mengekalkan perlindungan. Orang yang mengalami luka tercemar juga disarankan mendapatkan suntikan penggalak jika dos terakhir telah melebihi 5 tahun.
Imunisasi terhadap kancing gigi bukan sahaja melindungi individu, tetapi juga mengurangkan risiko penyebaran penyakit dalam komuniti. Di negara dengan kadar vaksinasi tinggi, kes kancing gigi semakin jarang berlaku. Namun, mereka yang tidak melengkapkan imunisasi berisiko lebih tinggi, terutamanya warga emas dan individu dengan sistem imun yang lemah. Oleh itu, mengambil vaksin kancing gigi adalah langkah pencegahan yang selamat, berkesan, dan penting untuk kesihatan jangka panjang.
Kesimpulan
Kancing gigi ialah penyakit serius yang boleh dicegah melalui vaksinasi tetanus. Namun, jika tidak dicegah atau dirawat awal, ia boleh menyebabkan komplikasi teruk dan mengancam nyawa. Kesedaran tentang kepentingan vaksinasi serta penjagaan luka dengan betul amat penting untuk melindungi diri dan keluarga daripada penyakit ini.